تاریخ افشاریان
افشاریان یکی از سلسله‌های مهم ایران در قرن هجدهم میلادی بودند که از سال 1148 تا 1210 هجری قمری (1736 تا 1796 میلادی) بر بخش‌های وسیعی از ایران و منطقه حکمرانی کردند. بنیان‌گذار این سلسله نادرشاه افشار، یکی از بزرگ‌ترین فرماندهان نظامی تاریخ ایران است که توانست پس از دوران آشوب و هرج‌ومرج صفویان، ثبات و وحدت را به ایران بازگرداند.
پیش‌زمینه تاریخی
با ضعف دولت صفوی در اواخر قرن هفدهم، ایران وارد دوران آشفتگی شد. حمله افغان‌ها به اصفهان در سال 1135 هجری قمری سقوط صفویان را تسریع کرد. در این دوران، نادر قلی‌خان افشار، از طایفه افشار خراسان، توانست با سازماندهی نیروهای نظامی و شکست افغان‌ها، ایران را از این بحران نجات دهد.
نادرشاه افشار (1148-1160 هجری قمری)
نادرشاه با اعلام پادشاهی خود در سال 1148 هجری قمری، سلسله افشاریان را تأسیس کرد. او یکی از درخشان‌ترین دوران‌های نظامی ایران را رقم زد. اقدامات مهم نادرشاه عبارتند از:
- فتح هندوستان: نادرشاه در سال 1151 هجری قمری (1739 میلادی) به دهلی حمله کرد و موفق شد ثروت زیادی، از جمله الماس کوه نور و تخت طاووس، به ایران بیاورد.
- بازپس‌گیری مناطق از دست رفته: نادرشاه توانست بخش‌هایی از خراسان، ماوراءالنهر، و قفقاز را دوباره تحت حاکمیت ایران قرار دهد.
- اصلاحات نظامی: او ارتش ایران را به یکی از مدرن‌ترین نیروهای نظامی منطقه تبدیل کرد.
پایان حکومت نادرشاه و فروپاشی افشاریان
پس از سال‌ها جنگ و فتوحات، رفتارهای خشن نادرشاه باعث شورش‌ها و نارضایتی‌های گسترده شد. او در سال 1160 هجری قمری (1747 میلادی) به دست محافظان خود ترور شد. پس از مرگ او، افشاریان وارد دوران ضعف و چنددستگی شدند و در نهایت، حکومت آن‌ها به دست زندیان و قاجارها پایان یافت.
میراث افشاریان
- بازسازی ایران پس از صفویان: نادرشاه توانست ایران را از بحران سیاسی و اجتماعی نجات دهد و وحدت ملی را به کشور بازگرداند.
- توسعه نظامی: افشاریان ارتش ایران را به یکی از قوی‌ترین نیروهای زمان خود تبدیل کردند.
- تأثیر بر فرهنگ و هنر: اگرچه دوره افشاریان کوتاه بود، اما تأثیرات آن‌ها بر ساختار سیاسی و نظامی ایران باقی ماند.
افشاریان نشان‌دهنده یکی از پیچیده‌ترین دوره‌های تاریخ ایران هستند، دورانی که با رشادت و خونریزی همراه بود اما توانست ایران را دوباره به صحنه قدرت‌های منطقه‌ای بازگرداند.